Iravaban.net-ը ուսումնասիրել է Իրավական ակտերի նախագծերի հրապարակման e-draft.am կայքում հրապարակված «Քաղաքացիական օրենսգրքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի նախագծի մեկ այլ կարևոր նորություն՝ կողակցի սեփականության իրավունքի ինստիտուտի ներդրումը, որը կապահովի կենդանի մնացած ամուսնու սոցիալական և գույքային պաշտպանվածությունը՝ թույլ տալով նրան շարունակել ապրել ընտանեկան բնակարանում՝ առանց ժառանգների հետ գույքը բաժանելու անհրաժեշտության։
Ի՞նչ խնդիրներ է լուծում նոր կարգավորումը
Ներկայումս գործող օրենսդրությամբ ամուսնության ընթացքում ձեռք բերված գույքը համարվում է ամուսինների ընդհանուր համատեղ սեփականություն։ Ամուսիններից մեկի մահվան դեպքում այդ գույքը ներառվում է մահացածի ժառանգական զանգվածում, և կենդանի մնացած ամուսինը ստիպված է բաժանել գույքը մյուս ժառանգների հետ՝ երեխաների, ծնողների կամ այլ օրինական ժառանգների։ Շատ դեպքերում սա նշանակում է, որ տարեց ամուսինը, որն ամբողջ կյանքը ապրել է կոնկրետ բնակարանում կամ տանը, կորցնում է իր կենցաղային միջավայրը կամ ստիպված է լինում դիմել դատարան՝ իր բնակելու իրավունքը պաշտպանելու համար։ Բացի այդ, ստեղծվում են իրավական անորոշություններ և ընտանեկան կոնֆլիկտներ գույքի բաժանման հարցերում, ինչը հատկապես դժվար է տանելի ցավալի կորստի ժամանակաշրջանում։
Ինչպե՞ս կաշխատի կողակցի սեփականության համակարգը
Կողակցի սեփականության իրավունքը նոր իրավական մեխանիզմ է, որը թույլ է տալիս ամուսիններին ամուսնության ընթացքում ձեռք բերված գույքը՝ բնակարանը, տունը կամ այգետնակը, գրանցել որպես կողակցի սեփականություն։ Գրանցումն իրականացվում է ամուսինների համատեղ դիմումի հիման վրա՝ Գույքի նկատմամբ իրավունքների պետական գրանցման մասին օրենքով սահմանված կարգով։
Հիմնական առանձնահատկությունն այն է, որ կողակցի սեփականություն համարվող գույքը ամուսիններից մեկի մահվան դեպքում չի ներառվում մահացած ամուսնու ժառանգական զանգվածում։ Դա շարունակում է սեփականության իրավունքով պատկանել կենդանի մնացած ամուսնուն մինչև նրա մահը՝ որպես մեկ ամբողջական գույքային միավոր։
Գրանցման կարգը և պայմանները
Կողակցի սեփականության իրավունքը գրանցելու համար ամուսիններից երկուսն էլ պետք է համատեղ դիմում ներկայացնեն պետական գրանցման համար պատասխանատու մարմին։ Գրանցման առարկա կարող է լինել ամուսնության ընթացքում ձեռք բերված ցանկացած անշարժ գույք՝ բնակարան, բնակելի տուն կամ այգետնակ, որը համարվում է ամուսինների ընդհանուր համատեղ սեփականություն։
Գրանցումն իրականացվում է հատուկ իրավական ակտով սահմանված ընթացակարգերի պահպանմամբ, որը երաշխավորում է իրավունքի պաշտոնական ճանաչում և իրավական ուժ։ Գրանցումից հետո գույքի նկատմամբ կողակցի սեփականության իրավունքը դառնում է պաշտոնապես ամրագրված և ենթակա է իրավական պաշտպանության։
Կենդանի մնացած ամուսնու իրավունքները
Ամուսիններից մեկի մահից հետո կենդանի մնացած ամուսինը շարունակում է սեփականության իրավունքով անխոչընդոտ տնօրինել և օգտագործել բնակարանը կամ տունը։ Նա պահպանում է բացարձակ տնօրինման իրավունքը՝ կարող է ապրել այդ գույքում, վարձակալության տալ, օտարել կամ այլ կերպ տնօրինել առանց մյուս ժառանգների համաձայնության կամ միջամտության։
Մինչև կենդանի մնացած ամուսնու մահը գույքը չի կարող բաժանվել մյուս ժառանգների միջև։ Սա նշանակում է, որ մահացած ամուսնու երեխաները, ծնողները կամ այլ օրինական ժառանգները չեն կարող պահանջել գույքի բաժանում կամ իրենց բաժնի տրամադրում կենդանի մնացած ամուսնու կյանքի ընթացքում։ Այս իրավունքը երաշխավորում է կենցաղային միջավայրի շարունակականությունը և պաշտպանում է տարեց ամուսնուն անկայուն իրավիճակից։
Ժառանգների իրավունքների պաշտպանություն
Թեև կենդանի մնացած ամուսնու կյանքի ընթացքում մյուս ժառանգները չեն կարող պահանջել գույքի բաժանում, նրանց ժառանգական իրավունքները չեն կորչում։ Կողակցի սեփականության ինստիտուտը ժամանակավոր սառեցնում է ժառանգական իրավունքների իրացումը մինչև երկրորդ ամուսնու մահը։
Երկրորդ ամուսնու մահից հետո գույքը բաժանվում է երկու ամուսինների բոլոր օրինական ժառանգների միջև՝ համաձայն ժառանգության ընդհանուր կանոնների։ Սա ապահովում է հավասարակշռություն կենդանի մնացած ամուսնու պաշտպանության և մյուս ժառանգների օրինական շահերի միջև։
Սոցիալական և իրավական նշանակությունը
Կողակցի սեփականության ինստիտուտը նախատեսված է ապահովելու ամուսնու սոցիալական պաշտպանվածությունը՝ հատկապես տարեց ամուսինների համար։ Շատ դեպքերում ամուսինը, որը կորցրել է իր ամուսնուն, տարեց է և չունի բավարար եկամուտներ՝ նոր բնակարան ձեռք բերելու կամ վարձակալելու համար։ Բնակելու իրավունքի երաշխավորումը նշանակում է արժանապատիվ և կայուն ծերություն՝ ծանոթ միջավայրում, առանց լրացուցիչ սթրեսի և ֆինանսական բեռի։
Ինստիտուտը նաև ստեղծում է իրավական հստակություն և կանխատեսելիություն գույքային հարաբերություններում։ Ամուսինները կարող են նախապես պլանավորել իրենց գույքային հարաբերությունները և ապահովել, որ մահից հետո կենդանի մնացած կողմը չի կորցնի իր կենցաղային միջավայրը։ Սա նվազեցնում է ընտանեկան կոնֆլիկտների հավանականությունը և խուսափում է երկարատև դատական գործընթացներից։
Ամուսնության ընթացքում իրավական հստակություն
Կողակցի սեփականության իրավունքի գրանցումը ամուսնության ընթացքում ապահովում է երկու ամուսիններին հանգստություն և վստահություն։ Նրանք իմանում են, որ անկախ ապագայում ինչ պատահելուց՝ կենդանի մնացած կողմը պաշտպանված կլինի և չի կորցնի իր տունը։
Սա խթանում է ամուսնական հարաբերությունների կայունությանը և ամրապնդում է ընտանեկան անվտանգության զգացումը։
Գրանցումը նաև բացառում է երրորդ անձանց կողմից գույքի նկատմամբ անհիմն պահանջներ։ Քանի որ կողակցի սեփականության իրավունքը պաշտոնապես գրանցված է, այն հանրայնորեն մատչելի է և երրորդ անձինք չեն կարող հայտարարել, որ չգիտեին գույքի հատուկ իրավական ռեժիմի մասին։
Ե՞րբ կգործի նոր կարգավորումը
Օրենքն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակման օրվանից։ Կողակցի սեփականության իրավունքի վերաբերյալ կարգավորումները կիրառելի են նաև օրենքի ուժի մեջ մտնելուց առաջ ամուսնության ընթացքում ձեռք բերված և ամուսինների համատեղ սեփականությունը կազմող գույքի նկատմամբ։
Սա նշանակում է, որ արդեն ամուսնացած զույգերը, որոնք տարիներ առաջ են ձեռք բերել իրենց բնակարանը կամ տունը, կարող են դիմել և գրանցել կողակցի սեփականության իրավունք։ Օրենքը հետադարձ ուժ ունի և տարածվում է նաև առկա գույքային հարաբերությունների վրա, ինչը ապահովում է լայն կիրառելիություն և հավասար հնարավորություններ բոլոր ամուսնացած զույգերի համար։
Ինչպե՞ս կազդի նոր կարգավորումը ամուսինների վրա
Կողակցի սեփականության իրավունքի ներդրմամբ ամուսինները կկարողանան երաշխավորել կենդանի մնացած կողմի բնակելու իրավունքը և սոցիալական պաշտպանվածությունը։ Տարեց ամուսինը չի կորցնի իր տունը ամուսնու մահից հետո և չի ստիպված լինի բաժանել գույքը մյուս ժառանգների հետ՝ պահպանելով իր կենցաղային միջավայրը և ստաբիլությունը։
Ամուսինները կստանան իրավական հստակություն և կանխատեսելիություն գույքային հարաբերություններում՝ նվազեցնելով ընտանեկան կոնֆլիկտների ռիսկերը։ Նախագիծն ուղղված է ամուսնական կապերի ամրապնդմանը, տարեց քաղաքացիների արժանապատիվ ապրուստի ապահովմանը և ընտանեկան արժեքների պահպանմանը՝ ստեղծելով արդար հավասարակշռություն բոլոր ընտանիքի անդամների շահերի միջև,- տեղեկացնում է Iravaban.net-ը։
https://www.facebook.com/share/p/1NkH9mTqsw/
